Η ερώτηση της εβδομάδας (9).

«Το Κομματόσκυλο». Λαμπρός διαδικτυακός φίλος. Ιστολόγος και σχολιαστής με ... καρύδια. Η τρομερή του η λαλιά τού έχει ήδη στοιχίσει τη θέση τού διαχειριστή (ενός από τους πολλούς) σε δύο τουλάχιστον ιστολόγια υψηλότατης αναγνωσιμότητας και ποιος ξέρει τι άλλο (τον σεβασμό μου αδερφέ). Πρόσφατα ανήρτησε μέγα θέμα. Περί υπολογιστών, τεχνητής νοημοσύνης κτλ. Διαβάστε το οπωσδήποτε πριν προχωρήσετε παρακάτω. 

Ρότζερ Πένρόουζ. Ομότιμος Καθηγητής Μαθηματικών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Μεγάλο μυαλό. Πολυγραφότατος και πολυβραβευμένος. Το 1989 συγγράφει το αριστούργημα «The Emperor's New Mind». Το δύσκολο αλλά εξαίρετο αυτό έργο (εξεδόθη στην Ελλάδα από τον εκδοτικό οίκο «Γκοβόστης» και κυκλοφορεί μεταφρασμένο υπό τον τίτλο «Ο Νέος Αυτοκράτορας(;)»), έχει ως εισαγωγή την παρακάτω σύντομη και πολύ διδακτική ιστοριούλα, που προλέγει και υποστηρίζει (το 1989!) τον φίλτατο «Κομματόσκυλο» και όσους μοιραζόμαστε τις σκέψεις του (η μετάφραση είναι δική μου): 

Μεγαλειώδης ήταν η τελετή για την πρώτη επίσημη παρουσίαση του υπερυπολογιστή Ουλτρόνικ. 

Ο Πρόεδρος Πόλλο μόλις είχε τελειώσει την εναρκτήρια ομιλία του. Ήταν ευτυχής γι αυτό. Τέτοιου είδους εκδηλώσεις δεν τον ενθουσίαζαν και δεν ήξερε τίποτε περί υπολογιστών, εκτός από το ότι ο συγκεκριμένος επρόκειτο να του εξοικονομήσει πολύ χρόνο. Είχε τη διαβεβαίωση των κατασκευαστών ότι, μεταξύ των άλλων, το μηχάνημα θα μπορούσε να αναλάβει όλες εκείνες τις δύσκολες αποφάσεις που αφορούσαν στο κράτος και που ο ίδιος θεωρούσε τόσο ενοχλητικές. Το καλό που τους ήθελε ... δεδομένου του μεγάλου ποσού κρατικού χρήματος που είχαν ξοδέψει! Προσδοκούσε να απολαύσει ατελείωτες ώρες παίζοντας γκολφ στο εξαίσιο ιδιωτικό γήπεδό του, μια από τις ελάχιστες αξιόλογες περιοχές πρασίνου της μικροσκοπικής του χώρας. 

Ο Άνταμ αισθανόταν μεγάλη τιμή ευρισκόμενος μεταξύ του κοινού της εναρκτήριας τελετής. Καθόταν στην τρίτη σειρά. Δυο σειρές πιο μπροστά του βρισκόταν η μητέρα του, μια υψηλόβαθμη τεχνοκράτισσα που συμμετείχε στον σχεδιασμό του Ουλτρόνικ. Ο πατέρας του συνέβαινε να βρίσκεται επίσης εκεί, αλλά χωρίς πρόσκληση, στο βάθος της σάλας, περιβαλλόμενος από άνδρες της ασφάλειας. Την τελευταία στιγμή, ο πατέρας του Άνταμ είχε αποπειραθεί να ανατινάξει τον υπολογιστή. Είχε ο ίδιος αναθέσει αυτή την αποστολή στον εαυτό του, ως Αρχηγός και Εγκέφαλος μιας μικρής ομάδας ακραίων ακτιβιστών που αυτοαποκαλείτο Μέγα Συμβούλιο για την Συνείδηση του Ψυχισμού. Φυσικά, τόσο αυτός όσο και όλα τα εκρηκτικά του είχαν εντοπιστεί αμέσως από πολυάριθμους ηλεκτρονικούς και χημικούς αισθητήρες. Η τιμωρία του περιελάμβανε και την υποχρέωσή του να παραβρεθεί σ’ αυτήν την τελετή. 

Ο Άνταμ δεν έτρεφε αισθήματα για κανέναν από τους γονείς του. Ίσως μάλιστα τέτοια αισθήματα να μην του ήταν καν αναγκαία. Σε όλη την δεκατριάχρονη ζωή του είχε ανατραφεί στην πολυτέλεια των υλικών αγαθών, σχεδόν αποκλειστικά από υπολογιστές. Μπορούσε να έχει οτιδήποτε επιθυμούσε, με το απλό πάτημα ενός κουμπιού: φαγητό, ποτό, συντροφιά, διασκέδαση, αλλά και εκπαίδευση όποτε αισθανόταν την ανάγκη, πάντοτε εικονογραφημένη, με ελκυστικά έγχρωμα γραφικά. Όλα ήταν δυνατά με τη θέση που κατείχε η μητέρα του. 

Ο Επικεφαλής των Σχεδιαστών τελείωνε τώρα την ομιλία του:

«... διαθέτει πλέον των 10¹⁷ λογικών μονάδων. Πρόκειται για αριθμό μεγαλύτερο από το σύνολο των νευρώνων όλων των ανθρώπινων εγκεφάλων της χώρας μας! Η νοημοσύνη του υπερβαίνει κάθε φαντασία.

Εντούτοις, ευτυχώς, δεν θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσουμε τη φαντασία μας. Εντός ολίγου θα έχουμε όλοι το προνόμιο να καταστούμε μάρτυρες αυτής της νοημοσύνης από πρώτο χέρι. Καλώ την αξιότιμη Πρώτη Κυρία της μεγάλης χώρας μας, κυρία Ισαβέλλα Πόλλο, να γυρίσει τον διακόπτη που θα θέσει σε λειτουργία τον φανταστικό υπερυπολογιστή μας ... Ουλτρόνικ!». 

Η Κυρία Προέδρου προχώρησε. Ελαφρώς νευρικά, κάπως αδέξια, γύρισε τον διακόπτη. Επικράτησε απόλυτη ησυχία και τα φώτα χαμήλωσαν ανεπαίσθητα, καθώς οι 10¹⁷ λογικές μονάδες ενεργοποιήθηκαν. Οι πάντες ανέμεναν, χωρίς να ξέρουν τι ακριβώς.

«Υπάρχει κάποιος από το ακροατήριο που θα ήθελε να κάνει την αρχή, υποβάλλοντας στο νέο μας Υπολογιστικό Σύστημα Ουλτρόνικ την πρώτη του ερώτηση;» φώναξε ο Επικεφαλής Σχεδιαστής. Όλοι ντράπηκαν, φοβούμενοι ότι θα φανούν ηλίθιοι μπροστά στον κόσμο και ενώπιον της Νέας Θεότητας. Απλώθηκε σιωπή. 

«Σίγουρα κάποιος θα υπάρχει!» επανέλαβε σαν παράκληση ο Επικεφαλής Σχεδιαστής. Ήταν όμως όλοι φοβισμένοι, αισθανόμενοι την αύρα αυτής της νέας πανίσχυρης συνείδησης. 

Ο Άνταμ δεν αισθανόταν το ίδιο. Ζούσε με τους υπολογιστές από τότε που γεννήθηκε. Σχεδόν ήξερε τι θα μπορούσε να νιώθει κάποιος όντας υπολογιστής. Τουλάχιστον έτσι πίστευε. Σε κάθε περίπτωση, ήταν περίεργος. Σήκωσε το χέρι του. 

«Α, ναι!» είπε ο Επικεφαλής Σχεδιαστής. 

«Ο νεαρός στην τρίτη σειρά!». 

«Έχετε ερώτηση για τον ... εεε ... καινούριο μας φίλο;». 

Η ερώτηση λοιπόν είναι ακριβώς αυτή: 

Τι ρώτησε τον Υπερυπολογιστή Ουλτρόνικ ο Άνταμ; Με ποια σύντομη, απλή και καθημερινή ερώτηση ένας πιτσιρικάς «σκότωσε» το τέρας της τεχνητής νοημοσύνης; Ο Πένρόουζ τόσο την ερώτηση του Άνταμ, όσο και το τι επακολούθησε, τα γράφει στον επίλογο! 

Απάντηση 01/11/2013.

«Πώς αισθάνεται;» ρώτησε ο Άνταμ.

«Πώς αισθάνεται; Α, πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση νεαρέ μου! Πολύ θα ήθελα να μάθω κι εγώ την απάντηση!» είπε ο Επικεφαλής Σχεδιαστής.

«Για να δούμε τι έχει να πει ο φίλος μας περί αυτού ... πολύ περίεργο ... ο Ουλτρόνικ λέει ότι δεν βρίσκει τίποτε ... ούτε καν μπορεί να καταλάβει τι εννοείτε!».

Γελάκια ακούστηκαν στο ακροατήριο, που γρήγορα δυνάμωσαν κι έγιναν ηχηρά.

Ο Άνταμ ένιωσε ξαφνικά πολύ άσχημα. Η κατάσταση δεν ήταν καθόλου για γέλια.