Κρίμα τα δάκρυα

Του γιατρού Γεράσιμου Γραμματικόπουλου 

Σε πρόσφατο άρθρο μου στην Πελοπόννησο (“Μη μου την επιστήμη τάραττε”, της 8/10/20) είχα κατακρίνει τους επιστήμονες συναδέλφους που λυγίζουν και λιμάρουν τον επιστημονικό λόγο ώστε να “κουμπώνει” και να παρέχει έναν ψευδο-επιστημονικό μανδύα κάλυψης των πολιτικών επιλογών της εκάστοτε κυβέρνησης. Δεν έτρωγα καλύτερα ένα μαγκάλι κάρβουνα… 

Από εχθές ο ελληνικός γενικός ενημερωτικός τύπος παρουσιάζει ένα άρθρο-σχόλιο των Σ. Τσιόδρα και Θ. Λύτρα στο Scandinavian Journal of Public Health που λίγο – πολύ στρίβει δια του αρραβώνος για την κριτική που δέχθηκαν οι χώρες που υιοθέτησαν την στρατηγική της “ανοσίας αγέλης” και που υποβαθμίζει σημαντικά τα οφέλη της στρατηγικής του lockdown. Το άρθρο-σχόλιο υποβλήθηκε στο περιοδικό στις 30 Μαΐου και δημοσιεύθηκε στις 26 Σεπτέμβρη (και έχουν σημασία οι ημερομηνίες). 

Ας δούμε λίγο αυτές τις εξωτερικές λεπτομέρειες. Ένα άρθρο-σχόλιο δεν υπόκειται στην αυστηρή επιστημονική βάσανο του peer-review, ούτε προϋποθέτει παράθεση δεδομένων και στατιστικών αποδείξεων παρά αποτελεί έκφραση άποψης. Και που προσφέρθηκε αυτή η άποψη; Στο Scandinavian Journal of Public Health, σε μια συγκυρία όπου η Σουηδία βρέθηκε στο επίκεντρο της κριτικής για τις επιδημιολογικές επιλογές της. Ας δούμε όμως και τις ημερομηνίες. Υποβλήθηκε τέλη Μάη όταν το σουηδικό επιδημιολογικό team δεχόταν πυρά ομαδόν για την διαχείριση της πανδημικής κρίσης που είχε μετρήσει στο πρώτο κύμα 6.000 νεκρούς και αποδεκατισμούς σε γηροκομεία. 

Την ίδια εποχή στα καθ’ υμάς η πολιτική και επιδημιολογική ηγεσία πανηγύριζε – πρόωρα όπως αποδείχθηκε – για την τρομερή επιτυχία της Ελλάδας κομπάζοντας πως επρόκειτο για αποκλειστικά σχεδόν δικό τους έργο και όχι εν πολλοίς θέμα ευτυχών συγκυριών. 

Δημοσιεύεται τέλη Σεπτέμβρη, με μια Ευρώπη που ξαναπαίρνει την σκυτάλη του 2ου κύματος, που για 2η φορά βρίσκεται να τρέχει πίσω από τις εξελίξεις, που μετά από ένα καλοκαίρι ανέμελου laissez faire σε μετακινήσεις και συγχρωτισμούς σε μεγάλο βαθμό “επιλεγμένου” υπό τις πιέσεις οικονομικών συμφερόντων, ξαφνικά ανακαλύπτει ότι και πάλι αδυνατεί να συγκρατήσει την ορμή της πανδημίας και το ένα μετά το άλλο κράτος επανεισάγουν περιοριστικά μέτρα. 

Επτά μήνες μετά, η υπόθεση του lockdown επανέρχεται ως δυσάρεστη λύση σε μια Ευρώπη που αδυνατεί ακόμη και τώρα να εφαρμόσει τo Test – Trace – Isolate με ευρύτητα και ταχύτητα στα test, ταχύτητα και πληρότητα στην ιχνηλάτηση, αυστηρότητα και σιγουριά στην εφαρμογή της κάθετης καραντίνας. 

Επτά μήνες μετά, η διασπορά στην κοινότητα είναι άγνωστη στους ιθύνοντες και ανέλεγκτη – προσεγγίζεται μόνο με υποθετικά μοντέλα. 

Επτά μήνες μετά, οι αποστάσεις στα αστικά κέντρα παραμένουν ουτοπία (στα ΜΜΜ, στους χώρους δουλειάς, στα σχολεία), τα μέτρα τηρούνται πλημμελώς, ο κόσμος δυσπιστεί. 

Επτά μήνες μετά, και μετά από μια χείριστη υπόκλιση στον νόμο του κέρδους που επίσπευσε το 2ο κύμα κατά περίπου δύο μήνες, τα κράτη σέρνονται σε επιλογές ημίμετρων που δεν αποδίδουν γιατί το 2ο lockdown δεν μπορούν ακόμα να το χωνέψουν. 

Επί του περιεχομένου του άρθρου-σχολίου, γίνεται ένα “μπέρδεμα” που μόλις χλιαρά προσπαθούν να αποφύγουν οι συγγραφείς: η ανοσία αγέλης ως τελικό αποτέλεσμα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από την “ανοσία αγέλης” ως επιδημιολογική στρατηγική. Σωστά λοιπόν λέγεται πως το τέλος της πανδημίας θα προκύψει όταν αποκτηθεί αυτή, είτε μέσω εμβολιασμών είτε μέσω νοσήσεων. 

Χωρίς όμως εμβόλιο (δηλαδή τουλάχιστον για τους επόμενους αρκετούς μήνες και δη χειμερινούς για το βόρειο ημισφαίριο και σε συγχρονισμό με την γρίπη) η επιδίωξη αυτής μέσω νοσήσεων ως στρατηγική θα αφήσει πίσω της πολύ μάρμαρο. 

Και δεν είναι μόνο οι νεκροί. Είναι και οι υπολειμματικές βλάβες σε ανθρώπους νέους και μέχρι τότε υγιείς και σίγουρα παραγωγικούς. Όσο περνάει ο καιρός, τόσο περισσότερες τέτοιες χρόνιες και μόνιμες βλάβες περιγράφονται. Για παράδειγμα στον τομέα ειδικότητάς μου, την Νευρολογία, προτείνεται σε πρόσφατο άρθρο ο όρος PCNS (post-covid19 neurological syndrome – μέτακορωνοϊκο νευρολογικό σύνδρομο) ως διακριτή νοσογραφική οντότητα. 

Αναφέρονται οι συγγραφείς στα προβλήματα για την Δημόσια Υγεία που προκαλεί ένα Lockdown και πως μάλλον ισοσκελίζουν ή και υπερβαίνουν αθροιστικά την ζημία της νόσου της ίδιας. Παραβλέπουν μια σημαντική λεπτομέρεια: το μεγαλύτερο μέρος αυτών των προβλημάτων αντιμετωπίζεται άριστα με ένα οργανωμένο δίκτυο πρωτοβάθμιας που έχει λεπτομερή και ψηλαφητή γνώση της κάθε τοπικής κοινότητας και 3οβάθμια και 4οβάθμια νοσηλευτικά ιδρύματα που παρέχουν συνεχιζόμενη εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα χωρίς να εμπλέκονται και χωρίς να πνίγονται από τον φόρτο της πανδημίας. 

Βαριές ελλείψεις και σφάλματα που αναδείχθηκαν ήδη στο 1ο κύμα, σε ότι αφορά τουλάχιστον την ελληνική πραγματικότητα. Ούτε σωστά οργανωμένη, επανδρωμένη και δικτυωμένη ΠΦΥ είχαμε και συνεχίζουμε να μην έχουμε, ούτε οργανώσαμε χωριστές νοσηλευτικές μονάδες για Covid-19 παρά επιμένουμε στην χρήση των 3οβάθμιων και 4οβάθμιων μεγάλων νοσοκομείων προκαλώντας μεγάλα προβλήματα στην παροχή της υπόλοιπης ιατρικής φροντίδας. 

Για να το κάνουμε λιανά και σε λίγες λέξεις, εμ δεν θέλουμε να χαλάσουμε λεφτά στην ουσιαστική ενίσχυση του ΕΣΥ και της ΠΦΥ, εμ δεν θέλουμε να χαλάσουμε λεφτά για έξοδα που συνδέονται με την αύξηση των αποστάσεων σε ΜΜΜ, σχολεία και χώρους δουλειάς, εμ δεν θέλουμε και το lockdown γιατί ποιος θα πληρώσει το οικονομικό του φόρτο. 

Και τι μένει; Μένει το “όποιος σωθεί, εσώθη”, η ανοσία αγέλης μέσω νόσησης ως στρατηγική επιλογή. Με υποτιθέμενο επιστημονικό έρεισμα. Κρίμα τα δάκρυα κύριε Τσιόδρα. Τέτοιες υπηρεσίες σε κάθε λογής συνωμοσιολόγους αρνητές δεν έχει προσφέρει κανείς καλύτερες από τις δικές σας.

Πηγή