Αμερικανιές

Τώρα πια η καλημέρα
λέγεται γκουντ-ντέι
κι αν ρωτάς όλοι εδώ πέρα
είμαστε οκέι.

Στίχοι του Κώστα Τριπολίτη στο τραγούδι «Αν ρωτάς τι τρέχει». Μουσική Γιώργου Χατζηνάσιου. Δίσκος «Πίσω από τη βιτρίνα». 1981

Θα το ΄χετε προσέξει. Αν όχι, σταθείτε για λίγο και αναλογιστείτε: μεταμορφωνόμαστε σε Αμερικανάκια. Οι Έλληνες των δύο (τουλάχιστον) τελευταίων γενιών είναι σε μεγάλο βαθμό «της Αγγλοσαξονικής παιδείας μετέχοντες» (και του «Αμερικανικού ονείρου» κυνηγοί βεβαίως-βεβαίως).

Από τα πρώτα θύματα η γλώσσα μας. Το ξέρετε βέβαια ότι οι πιτσιρικάδες συνεννοούνται μεταξύ τους με εκατό λέξεις όλες κι όλες (και πολλές λέω), εκ των οποίων οι περισσότερες είναι οι γνωστές χυδαίες από μ και γ και όλα τα παράγωγά τους και οι υπόλοιπες αγγλικές.

Οι υπόλοιποι όμως νεοέλληνες τι κάνουν;

Δε μας έφταναν οι αντιδάνειες λέξεις (ή αντιδάνεια), λέξεις ε-λ-λ-η-ν-ι-κ-ό-τ-α-τ-ε-ς που τις δανείστηκαν οι ξένοι, τις προσάρμοσαν στη γλώσσα τους και μετά τις ξαναπήραμε πίσω και τις χρησιμοποιούμε αλλοιωμένες (π.χ η λέξη «ποινή» έγινε στα λατινικά «poenalis», στα μεσαιωνικά λατινικά «poenalitas» και στα σύγχρονα αγγλικά «penalty» και τώρα χρησιμοποιείται ως «πέναλτι» στα οικονομικά –«πέναλτι προεξόφλησης»- και κατά κόρον στα αθλητικά, όπου βεβαίως βιάσθηκε κατ’ επανάληψη από τους κατά κανόνα και διαχρονικά αναλφάβητους αθλητικούς σχολιαστές –«πέναλντι» ή ακόμα χειρότερα «μπέναλντι» όπως λέμε «απέκρουση»-),

δε μας έφταναν οι πάσης φύσεως συντομότατες λεξούλες που χρησιμοποιούμε για να γλυτώσουμε χρόνο (π.χ «Ο.Κ») ή αποδίδουν πρόσφατα τεχνολογικά επιτεύγματα και δε γίνεται (ή μήπως γίνεται; Ιδέες μου επί αυτού σε άλλη ανάρτηση) να τις πούμε αλλιώς (π.χ «σι-ντι», «ντι-βι-ντι» κτλ),

δε μας έφτανε η «ορολογία» της βιομηχανίας του θεάματος και των άλλων «τεχνών», του αθλητισμού (ο θεός να τον κάνει) και των οικονομολόγων-διαχειριστών-χρηματιστών-ασφαλιστών γιάπηδων,

έχουμε τώρα και την κατά λέξη μετάφραση στα ελληνικά, χρήση και αναπαραγωγή γνωστών-κοινών Αγγλοσαξονικών εκφράσεων ή προτάσεων, από διάφορους αγράμματους, ανόητους και παπαγάλους.

Το εξοργιστικό είναι ότι αντίστοιχες ΣΩΣΤΕΣ ελληνικές εκφράσεις ή προτάσεις όχι μόνο υπάρχουν, αλλά και είναι επίσης απλές, κοινές και ευρέως χρησιμοποιούμενες. Είναι λοιπόν, όπως φαίνεται, «μαγκιά» ή καλύτερα «τρέντι» και «ουάου» να παπαγαλίζεις Αμερικανιές.

Στο αίσχος πρωτοστατούν τα Μ.Μ.Ε και κυρίως (φυσικά!) η τηλεόραση.

Εξηγούμαι:

Γενικά η μετάφραση μιας γλώσσας σε άλλη είναι δύσκολη υπόθεση. Ο μεταφραστής ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ ΑΠΤΑΙΣΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΥΟ ΓΛΩΣΣΕΣ, αλλά και να διαθέτει ΛΕΞΙΚΑ ΟΡΩΝ (επιστημονικών, τεχνικών, νομικών κ.ά). Εκτός αυτού, η κατά λέξη μετάφραση είναι επικίνδυνη. Πιο επικίνδυνη από την ελεύθερη μετάφραση. Η τελευταία υστερεί σε ακρίβεια, αλλά η πρώτη δεν αποδίδει σωστά τα νοήματα. Ακόμη και λαμπροί γλωσσομαθείς ή έμπειροι επαγγελματίες μεταφραστές μπορεί να εκτεθούν ανεπανόρθωτα. Όσες φορές διάβασα επίσημες μεταφράσεις από τα αγγλικά, του ελληνικού υπουργείου εξωτερικών, εγγράφων σχετικών με τη δουλειά μου των οποίων διέθετα τα πρωτότυπα, δυσκολεύτηκα να συγκρατήσω τα γέλια μου. Όταν δεν διέθετα τα πρωτότυπα, δεν καταλάβαινα καν περί τίνος επρόκειτο! Και μιλάμε για επαγγελματίες, με ισχυρότατα πιστοποιητικά!

Σκεφθείτε λοιπόν τι γίνεται στο χαζοκούτι. Αστοιχείωτοι δημοσιογραφίσκοι, ανεγκέφαλες τηλεπερσόνες, γκλαμουράτοι κοσμοπολίτες και παρουσιαστές-εκφωνητές-μεταφραστές-υποτιτλιστές-μεταγλωττιστές του σωρού, ασχημονούν κατ’ εξακολούθηση. Μαϊμουδίζουν ασυστόλως. Κακοποιούν, χρόνια τώρα, συστηματικά την ελληνική γλώσσα. Εσχάτως όμως, οι Αμερικανιές τους είναι ανυπόφορες. Συμβαίνει σε όλα τα κανάλια και κατ’ εξοχήν στα ιδιωτικά όπου, μεταξύ ίσων, πρωτεύει ο «Σκάι». (Για το Αμερικανόπνευστο και Αμερικανολάγνο αυτό μόρφωμα θα τα πούμε σύντομα σε άλλη ανάρτηση).

Τρανταχτά παραδείγματα (τα αλίευσα όλα σε ένα απόγευμα, με μια απλή σάρωση με το τηλεχειριστήριο):

Αμερικανιά πρώτη: «Πάρε το χρόνο σου»(;!). Ακούγεται όλο και πιο συχνά και τείνει να καθιερωθεί.

Κατά λέξη μετάφραση του «Take your time». Δεν υφίσταται στα ελληνικά. Οι Έλληνες λένε «με την ησυχία σου» ή «μη βιάζεσαι» ή, έστω, «με το πάσο σου», αλλά όχι «πάρε το χρόνο σου». Καταλάβατε τηλεαστέρια μου; «Πάρε το χρόνο σου» δε σημαίνει τίποτε στη γλώσσα μας, ή σημαίνει ό,τι και το «Are you working us?» («Μας δουλεύετε;») ή το «How from here morning-morning?» («Πώς από ‘δω πρωί-πρωί;»)!!

Αμερικανιά δεύτερη: Πήρατε «ΤΟ λάθος αριθμό»(;!)

Κατά λέξη μετάφραση του: You ‘ve got «THE wrong number». Δεν γνωρίζω γιατί στην αγγλική γλώσσα χρησιμοποιείται το οριστικό άρθρο «the». Στην ελληνική γλώσσα όμως, η χρήση του αντίστοιχου οριστικού άρθρου «το» είναι όχι απλώς άχρηστη, αλλά εντελώς λανθασμένη. Όταν λέμε στον συνομιλητή μας «πήρατε ΤΟ λάθος αριθμό» αντί του ορθού «πήρατε λάθος αριθμό», είναι σαν να του λέμε ότι πήρε ΤΟΝ ΕΝΑΝ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΟ λάθος αριθμό, μέσα στα εκατομμύρια των τηλεφωνικών αριθμών, ενώ όποιον άλλον και να έπαιρνε θα ήταν σωστός!! Εννοήσατε τηλεαυθεντίες μου; Κατά τον ίδιο τρόπο δε λέμε «σκότωσε ΤΟ λάθος άνθρωπο», εκτός κι αν ο δολοφόνος επιτέθηκε συγκεκριμένα σε δύο μόνο ανθρώπους και «έφαγε» όχι εκείνον που υπολόγιζε, αλλά τον άλλον! Αν οι αθώοι παρευρισκόμενοι ήταν πολλοί, τότε ο δολοφόνος «σκότωσε λάθος άνθρωπο».

Αμερικανιά τρίτη: «Το κοριτσάκι τηλεφώνησε στη μαμά ΤΗΣ»(;!)

Κατά λέξη μετάφραση του «The little girl called HER mother». Στην αγγλική γλώσσα υπάρχουν μόνο δύο γένη: αρσενικό και θηλυκό. Κι επειδή το κοριτσάκι είναι θηλυκό, το Αμερικανάκι καλά κάνει και λέει «HER mother». Το «Αμερικανάκι» όμως… την πάτησε! Στα ελληνικά υπάρχει και τρίτο γένος: το ουδέτερο. Και το κοριτσάκι είναι ουδετέρου γένους και γι’ αυτό τηλεφώνησε στη μαμά ΤΟΥ. Καταλάβατε τηλεζωντόβολα; Η κοπελίτσα μπορεί να τηλεφωνεί στη μαμά ΤΗΣ, το κοριτσάκι όμως όχι!!! Αυτό τηλεφωνεί μόνο στη μαμά ΤΟΥ! Αν ήταν αγοράκι, από καθαρή τύχη θα μεταφράζατε σωστά το «HIS mother» ως «μαμά ΤΟΥ». Με το κοριτσάκι όμως… φάνηκε η γύμνια σας! Αγγλικά μπορεί να ξέρετε, ελληνικά όμως όχι!

Και επειδή των παραδειγμάτων ουκ έστιν αριθμός, σταματώ εδώ.

Υ.Γ 1 Περισσότερες Αμερικανιές (γλωσσικές και άλλες), αλλά και συνήθη λάθη της καθομιλουμένης, προσεχώς.

Υ.Γ 2 Όποιος αναγνώστης αντιληφθεί Αμερικανιά, ας με ειδοποιήσει για να τη συμπεριλάβω (με αναφορά στην πηγή φυσικά) σε τούτη ή σε μελλοντική ανάρτηση.

Υ.Γ 3 Για ορθογραφικά ή γραμματικά λάθη, ασυνταξίες, αβλεψίες κτλ σας παρακαλώ ενημερώστε με.