Του Θοδωρή Καραγιαννίδη
Αίσθηση και τεράστια ανησυχία για την διαχείριση και την εξέλιξη της πανδημίας προκαλούν οι αποκαλύψεις του επιδημιολόγου Θεόδωρου Λύτρα, ο οποίος επί σειρά ετών ήταν υπεύθυνος της επιδημιολογικής επιτήρησης του ΕΟΔΥ (πρώην ΚΕΕΛΠΝΟ), μέχρι τον Αύγουστο του 2020, στην πρωινή εκπομπή του δημοσιογράφου Γιώργου Σαχίνη στον 98,4 (Κρήτη TV).
O κος Λύτρας που σήμερα είναι επίκουρος καθηγητής Δημόσιας Υγείας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου δεν μάσησε τα λόγια του, όπως φαίνεται σε μερικά από τα σημεία της συνέντευξης που παρατίθενται στη συνέχεια. Μεταξύ άλλων μίλησε για τα μέτρα του lockdown, την πολιτική testing και διαφάνεια στα δεδομένα, αλλά και τους ασθενείς με COVID που βρίσκονται σε αναμονή.
Στην ερώτηση «μέτρα Δημόσιας Υγείας ή μέτρα Δημόσιας Τάξης», ο κύριος Λύτρας απάντησε: «Η κοινωνική αποστασιοποίηση πρέπει να οδηγεί στη μείωση των κοινωνικών επαφών που πρέπει να έχει ο καθένας από μας. Να έχουμε επαφές με όσο το δυνατόν λιγότερα άτομα .... Τώρα αν αυτό η πολιτεία το ερμηνεύει ως να κόβουμε κλήσεις, σε πλατείες σε οικογένειες που κάθονται .. εντάξει, να το σχολιάσουν οι ακροατές και οι πολίτες, δεν μπορώ να το σχολιάσω εγώ»
Όταν ρωτήθηκε για το lockdown ή μέτρα και ποια, ανέφερε χαρακτηριστικά: «Το μέτρο του lockdown είναι ένα μέτρο έσχατης ανάγκης, διότι δεν είναι έξυπνο με την έννοια ότι είναι ένα τυφλό οριζόντιο μέτρο και δεν αντιμετωπίζει αυτό που σας είπα αμέσως πριν να κόψει τις πιο επικίνδυνες επαφές. Επίσης είναι μόνο ένα μέτρο, σε σχέση με πολλά που μπορούν να παρθούν με το σημαντικότερο μέτρο, την ευρεία χρήση test, ώστε να κόψουμε σε συνδυασμό με την ιχνηλάτηση και απομόνωση των κρουσμάτων, για να κόψουμε αλυσίδες μετάδοσης, οπότε .. Επίσης και ένας τρίτος παράγοντας είναι, κι αυτό που φαίνεται τελικά να υπάρχει με τα λίγα επιδημιολογικά στοιχεία που έχουμε, είναι η επικράτηση των μεταλλάξεων, που σημαίνει ότι με την ίδια ένταση κοινωνικής αποστασιοποίησης, που τώρα χωρίς τις μεταλλάξεις μπορεί να ήμασταν με ρυθμό αναπαραγωγής λίγο κάτω του 1, τώρα είμαστε λίγο πάνω από το 1 και η επιδημία είναι εκτός ελέγχου.
Η προτεραιοποίηση είναι να παρθούν τέτοια μέτρα Δημόσιας Υγείας σε όλους τους τομείς, ώστε να κρατηθεί η επιδημία εντός ελέγχου, με έναν ρυθμό αναπαραγωγής κάτω του 1. αυτό γίνεται και με την κοινωνική αποστασιοποίηση, τη μείωση των επαφών, αλλά γίνεται επίσης κόβοντας αλυσίδες μετάδοσης, που σημαίνει ευρεία χρήση test, απομόνωση και ιχνηλάτηση των κρουσμάτων.
Δεν υπάρχει άλλος μαγικός τρόπος για να ελέγξουμε την επιδημία».
Σχετικά με το τι θα έπρεπε να είχε γίνει για να έχουμε σοβαρή επιδημιολογική επιτήρηση, πολιτική testing και διαφάνεια στα δεδομένα, ο κ. Λύτρας σχολίασε:
«Η επιτήρηση σύμφωνα με τον ορισμό του ΠΟΥ, είναι η συστηματική συλλογή πληροφοριών Δημόσιας Υγείας, για δράση, για να οδηγήσει σε δράσεις, σε μέτρα Δημόσιας Υγείας. Με αυτή την έννοια λοιπόν η επιδημιολογική επιτήρηση συλλέγει όλες τις πληροφορίες. Και το google mobility λοιπόν είναι μια πληροφορία που αξιολογείται. Και τα λύματα είναι μια πληροφορία που αξιολογούνται. Όλα είναι πληροφορίες που αξιολογούνται. Τώρα από κει και πέρα, το google mobility, είναι ένας ατελής δείκτης της κινητικότητας του πληθυσμού και δι’ αυτού των επαφών που έχει ο κόσμος. Δεν είναι όμως ένας τέλειος δείκτης, δεν μας δείχνει για παράδειγμα το πόσο κόβουμε αυτές τις high risk επαφές.
Πιστεύω πως κάποιες κινήσεις θα μπορούσαν να γίνουν και ως προς την επιτήρηση και ως προς τη διαθεσιμότητα των test. Υπάρχουν μορφές επιτήρησης για παράδειγμα, όπως η επιτήρηση τύπου sentinel και άλλες μορφές που θα μπορούσαν οργανωμένα να δώσουν μια καλύτερη επιδημιολογική εικόνα.
Θα μπορούσε επίσης ως προς την επιτήρηση – το έχω ξαναπεί – να ανοίξουν αμέσως ανοικτά όλα τα στοιχεία από όλους τους φορείς να διαθέσιμα σε κάθε ενδιαφερόμενο, που μπορεί να τα αξιοποιήσει και ως προς τη διαθεσιμότητα των test, χωρίς να φτιάξουμε καινούργιες δομές, νομίζω αντί να έχουμε αυτές τις ποσότητες test, που τις δίνουμε στις κινητές μονάδες του ΕΟΔΥ για να πηγαίνουν σε πλατείες από δω κι από κει, με μη συστηματικό τρόπο ή να έχουμε ποσότητες rapid test, γι’ αυτήν την περίφημη πλατφόρμα testing.gov.gr που υποτίθεται ότι κάνει δειγματοληπτικούς ελέγχους, όλα αυτά τα test θα μπορούσαν αυτά τα test και ακόμη περισσότερα που θα μπορούσαμε να παραγγείλουμε, θα μπορούσαν να δοθούν στις δημόσιες δομές υγείας, όπου έχει πρόσβαση ο πολίτης, να μπορεί να πηγαίνει, έστω σε όποιες δομές πρωτοβάθμιας έχουμε, να κάνει δωρεάν το test. Επίσης και η συνταγογράφηση του test, που έχει ειπωθεί κι από άλλους θα ήταν ένα πολύ χρήσιμο μέτρο».
«Θα έπρεπε να έχουμε ευρύτερη χρήση test και κυρίως μεγάλη διαθεσιμότητα test στον κόσμο, διότι το να πηγαίνουμε και να κάνουμε test σε πλατείες σε όποιον περνάει, δεν είναι και πολύ αποδοτικό», πρόσθεσε.
Επεσήμανε επίσης τον κίνδυνο ότι η μη ορθολογική χρήση των test και η έλλειψη μεθοδολογίας και στρατηγικής μπορεί να δημιουργήσει λανθασμένη επιδημιολογική εικόνα, λανθασμένη εκτίμηση σχετικά με τη σοβαρότητα της κατάστασης και εκείνη με τη σειρά της να οδηγήσει σε λανθασμένες εκτιμήσεις κινδύνου. «Φαίνεται κι αυτό σε κάποια στοιχεία του ΕΟΔΥ, όπου τα ποσοστά θετικότητας στους τυχαίους αυτούς ελέγχους είναι σχετικά χαμηλά».
Γιατί πρέπει οι πολίτες να έχουν άμεση πρόσβαση στα test, η σημασία της ιχνηλάτησης και το σπάσιμο των αλυσίδων
Εμμέσως πλην σαφώς, καταδείχθηκαν επίσης και οι δυσκολίες πρόσβασης των πολιτών, που αναζητούσαν εναγωνίως test, ενώ ο ΕΟΔΥ, τους συνιστούσε συστηματικά να μένουν στο σπίτι και να αποφεύγουν τις επαφές, όπως κι ο χρόνος που χάνονταν για αυτούς και την ιχνηλάτηση. Αντίθετα οι αλυσίδες μετάδοσης θέριευαν, κερδίζοντας τον χαμένο χρόνο.
«Αλλά αν υπάρχει δυνατότητα κάποιος, ο οποίος έχει συμπτώματα, να μπορεί την ίδια στιγμή πολύ γρήγορα να κάνει ένα test, για να δει αν είναι θετικός, αυτό πραγματικά θα έκανε τη διαφορά», τόνισε ο κ. Λύτρας χαρακτηριστικά.
Και συμπλήρωσε : «Δεν υπάρχουν ξέρετε μαγικές λύσεις. Για να κόψεις την επιδημία, πρέπει να κόψεις τις μεταδόσεις.
Αυτό θα γίνει είτε μειώνοντας τις επαφές, είτε απομονώνοντας τον κόσμο. Για να τον απομονώσεις πρέπει να κάνεις το test. ... και η ιχνηλάτηση ....» ωστόσο «..οι αριθμοί κρουσμάτων που φτάνουν να ιχνηλατηθούν είναι σχετικά περιορισμένοι, κόβεις μεν μεταδόσεις, καλή είναι η ιχνηλάτηση, δεν την κατηγορώ, αλλά δεν φτάνει μόνο η ιχνηλάτηση, για να ελέγξεις την επιδημία».
«Δεν έγινε το ένα, δεν έγινε το άλλο, τελικά τι έγινε σωστά ; Μάλλον ο σχεδιασμός είναι ανύπαρκτος» ρώτησε ένας ακροατής, ο κος Λύτρας απάντησε: «Εεε Τι να πω τώρα εγώ ; να συμφωνήσω ; Είναι προφανή κάποια πράγματα».
Ασθενείς με COVID σε αναμονή. Το σύστημα κατέρρευσε
«Υπάρχουν πολύ σοβαρά περιστατικά με COVID, τα οποία έχουν μπει σε αναμονή. Αν αυτό δεν είναι κατάρρευση, τι είναι;», ρώτησε άλλος ακροατής.
«Ναι το γνωρίζω, συμφωνώ και ο ίδιος, έτσι ακριβώς είναι. Έχω γίνει κοινωνός και από ιστορίες πρόσφατες από νοσοκομεία και από COVID νοσοκομεία, όπου πολύ φοβάμαι ότι η ποιότητα της περίθαλψης, έχει πέσει κατακόρυφα, παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες του υγειονομικού προσωπικού και αυτό είναι πολύ λογικό να συμβαίνει, όταν έχουμε δυο ή τρεις νοσηλευτές για να περιθάλψουν 100 άτομα, έτσι .. Τι ακριβώς περιμένουμε να συμβεί;», συμπλήρωσε.
Οι ευθύνες των πολιτικών
«Αλλά και πάλι οι λύσεις σε αυτά τα ζητήματα δίνονται από τους πολιτικούς, τους οποίους εκλέγει ο πολίτης. Θα πρέπει λοιπόν, νομίζω κι εσείς σαν δημοσιογράφοι - έχετε πολύ μεγάλο ρόλο σε αυτό - θα πρέπει να ενημερώνετε γι αυτό που συμβαίνει, ώστε να μπορεί να κρίνει ο πολίτης», υπογράμμισε ο κ. Λύτρας.
Γιατί φτάσαμε έως εδώ και γιατί έχουμε τόσα θύματα, ενώ αν παίρνατε μέτρα θα μπορούσατε να τα είχατε αποφύγει;
«Κοιτάξτε, νομίζω αν ρωτούσατε τους πολιτικούς, έτυχε να ακούσω πριν λίγες μέρες τον κο Καιρίδη στη συνομιλία του με τον κο Φαρσαλινό, κι απ’ ό,τι κατάλαβα, ο βουλευτής σας εξήγησε ότι όλα είναι καλώς καμωμένα, οπότε ....» και «Προφανώς δεν είναι λάθος το ερώτημα».
Και τέλος, σχετικά με το κατά πόσον υπάρχει κίνδυνος να φτάσουμε στην «ανοσία της αγέλης», αν την αφήσουμε να εξελίσσεται μέσω της φυσικής μόλυνσης; Τώρα δεν την αφήνουμε στην ουσία να εξελίσσεται;
«Ακριβώς, αυτό δεν σημαίνει ότι γίνεται επίτηδες αυτό, προς Θεού. Έτσι, αλλά είναι προφανές αν αφήνουμε την επιδημία ανεξέλεγκτη, τότε ...»
Από τη μεριά του ο κ. Σαχίνης απάντησε: «Μισό λεπτό. Επίτηδες, προφανώς κανείς δεν θέλει. Όμως όταν δεν λαμβάνεις μέτρα, όπως σαν κι αυτά που περιγράφαμε, έχεις ευθύνη, διότι λειτουργεί εξ αντικειμένου - όχι επίτηδες - η φυσική, δια της μολύνσεως ανοσία, χάνεται κόσμος κι εσύ δεν έχεις πάρει μέτρα. Όχι εσείς, προς Θεού. Άρα έχεις ευθύνη».
«Ε, Ασφαλώς. Νομίζω, οι δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις μας, πάντα έχουν ευθύνες σε όλους τους τομείς, για ό,τι κάνουν, εννοείται και στην πανδημία», κατέληξε.
Πηγή
