Του γιατρού Γεράσιμου Γραμματικόπουλου
Συνεχίζεται η διασπορά του ιού, και με μεταλλαγμένες εκδοχές του που παρουσιάζουν πολύ αυξημένη μεταδοτικότητα. Βρισκόμαστε μπροστά στο τρίτο κύμα ενώ ακόμα δεν έχουμε ξεπεράσει το δεύτερο. Παρότι η αγγλική μετάλλαξη (Β.1.1.7) δεν φαίνεται να ξεφεύγει της ανοσοποίησης που προκαλούν τα εμβόλια mRNA (για τα άλλα δεν έχουμε ακόμη δεδομένα), όσο συνεχίζεται η διασπορά και συσσωρεύονται μεταδόσεις, το στατιστικά απίθανο γεγονός της μετάλλαξης της πρωτεΐνης ακίδας που από την μία θα παραμένει πλήρως λειτουργική και από την άλλη θα ξεφεύγει των παρόντων εμβολίων αθροιστικά καταλήγει ένα απολύτως σίγουρο, προδιαγεγραμμένο γεγονός. Είναι λοιπόν ύψιστης σημασίας στόχος ο περιορισμός της μετάδοσης ώστε να μην τρέχουμε πίσω από την ουρά μας.
Τι κάναμε λάθος;
1. Δεν αναπτύξαμε ποτέ ένα ικανό δίκτυο τεστ, ιχνηλάτησης και ευρείας κάθετης καραντίνας (test – trace – isolate). Ο ΠΟΥ μας το λέει από την περασμένη άνοιξη, οι χώρες της Άπω Ανατολής που το εφάρμοσαν είναι σε θέση ζηλευτή, εμείς κάνουμε πως δεν καταλαβαίνουμε. Φοβηθήκαμε το κόστος, κι έτσι εθελοτυφλώντας από το καλοκαίρι συρθήκαμε σε παρατεταμένα οριζόντια lockdown το τέλος των οποίων δεν γίνεται να δούμε παρά τους κατά καιρούς πανηγυρικούς και τις αυθαίρετες υποσχέσεις.
2. Ασυνάρτητα, ασυντόνιστα και κατά σημεία αντιπαραγωγικά περιοριστικά μέτρα, με πλείστες παλινωδίες και χωρίς σαφείς στόχους. Κατά γενική ομολογία το χειμερινό, δεύτερο, lockdown ήταν, πέρα από εξαιρετικά καθυστερημένο, ταυτόχρονα ανεπαρκές – κρατώντας ανοιχτές εργασίες και διατηρώντας ανθρώπους σε κυκλοφορία, σε ΜΜΜ και χώρους δουλειάς – και δυστοπικό, προκαλώντας αφάνταστη δυσφορία χωρίς σαφές επιδημιολογικό πλεονέκτημα όπως για παράδειγμα η απαγόρευση κυκλοφορίας μετά τις 21:00 ή την, ευτυχώς άμεσα ανακληθείσα, σκέψη για πρόστιμο σε μαθητές που δεν επιστρέφουν απευθείας σπίτι παρά θα καθίσουν στο παγκάκι της πλατείας να πουν δυο κουβέντες με τους φίλους τους. Μήπως λοιπόν η δυσφορία επιζητείται ως ψυχολογικό φύλλο συκής για την πολιτικά επιλεγμένη ανεπάρκεια εκεί που θα μετρούσε αλλά θα κόστιζε κιόλας; Η επιστήμη επιμένει πως τα ΜΜΜ είναι εστίες μετάδοσης ειδικά σε συνθήκες συνωστισμού και πρόκλησης αερολύματος (εξ ου και η πρόσφατη “αυστηρότερη” γερμανική απόφαση για συγκεκριμένων προδιαγραφών μάσκες εντός τους και όχι απλές υφασμάτινες) και πως οι νυχτερινές απαγορεύσεις με κλειστή την εστίαση ούτως ή άλλως δεν έχουν πραγματικό εντύπωμα στην επιδημιολογική εικόνα. Η πολιτική κάστα της Ευρώπης και της Ελλάδας επιμένει για το ακριβώς αντίθετο. Δεν συμφέρει οικονομικά μια τέτοια παραδοχή.
3. Αργή και μετ’ εμποδίων εμβολιαστική εκστρατεία. Πέρα από την “κολοκυθιά” που παίζεται τις τελευταίες μέρες με τις εταιρείες και τα κράτη, οι ευθύνες της Κομισιόν δεν μπορούν να κρυφτούν. Μετά τις απαράδεκτες κυριολεκτικές πειρατείες υγειονομικού υλικού μεταξύ κρατών συμμάχων και μελών της ΕΕ που ζήσαμε την περασμένη άνοιξη, ήταν λογικό και απαραίτητο η προμήθεια των εμβολίων να γίνει κεντρικά και συντονισμένα. Η Κομισιόν όμως έδειξε να νοιάζεται περισσότερο για το κόστος, από το καλοκαίρι παζαρεύοντας τιμές και προσπαθώντας να διασφαλίσει “μερίδια αγοράς” για εταιρείες “δικές μας” που ήταν πολύ πιο πίσω στην ανάπτυξη των σκευασμάτων, για εταιρείες “δικές μας” που ήδη από τότε εμφάνιζαν προβληματικές όπως μειωμένη απόδοση, παρεμποδίζοντας ως ένα βαθμό εταιρείες “ξένες”. Το “πολιτικοοικονομικό παιχνιδάκι” αυτό τώρα το πληρώνουμε χρυσάφι σε παρατεταμένα κλειστές οικονομίες και ανθρώπινες ζωές, σε κίνδυνο ακύρωσης της εμβολιαστικής προσπάθειας με μια μετάλλαξη που δεν θα καλύπτεται και φτου και από την αρχή. Επί του ειδικού και ελληνικού βεβαίως, η κατάσταση καταλήγει τραγέλαφος με προβλέψιμες δυσρυθμίες που δεν λήφθηκε κανένα μέτρο για την αντιμετώπιση τους, με εμβολιαστικά κέντρα που ανακοινώθηκαν αλλά δεν οργανώθηκαν, προσπαθώντας να προκύψουν από μια ήδη ισχνότατη πρωτοβάθμια και ένα ΕΣΥ ήδη στα όρια του χωρίς επιπλέον έξοδο, με διαστρωμάτωση κινδύνου και προτεραιότητας αντιεπιστημονικά απλοϊκή και πολλαπλώς διαβλητή και διάτρητη υπέρ τρίτων, με ένα πρόδηλο και αισχρό παιχνίδι καθυστερήσεων ελπίζοντας στην άφιξη σκευασμάτων που δεν απαιτούν κεντρική διαχείριση. Σκευάσματα ωστόσο που και έχουν καθυστερήσει στην αδειοδότηση τους, και μικρότερη αποδοτικότητα εμφανίζουν και δυσχέρεια σε ενδεχόμενη ανάγκη επικαιροποίησης τους λόγω ακάλυπτων μεταλλάξεων.
4. Επικίνδυνη προωρότητα και wishful thinking στην άρση περιορισμών, όταν αυτή θα βοηθήσει εμπορικούς στόχους. Το μέγιστο παράδειγμα αυτού του τρόπου σκέψης το είδαμε στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου μόλις με την υπογραφή της άδειας για το εμβόλιο υπήρξε πλήρης άρση περιορισμών με αποτέλεσμα μια πλημμυρίδα κρουσμάτων που οδήγησε – ξανά! – σε κατάρρευση το εκεί εθνικό σύστημα υγείας με ακυρώσεις κάθε τακτικής ιατρικής πράξης, ακόμα και μετατροπή λεωφορείων σε ασθενοφόρα. Και όλα αυτά για να ανοίξει η “χριστουγεννιάτικη αγορά”. Ho ho ho! Happy CovidMas! Ωστόσο και στα καθ’ υμάς δεν έλειψαν οι παλινωδίες, και μάλιστα συνεχίζονται ακόμα και τώρα. “Ανοίξαμε και σας περιμένουμε” στην αγορά μη χαθούν οι εκπτώσεις, την ώρα που ανακαλύπτουμε πως έχει διασπαρεί πλέον στην κοινότητα η πολύ πιο μεταδοτική “αγγλική” μετάλλαξη B.1.1.7. “Ανοίξαμε και σας περιμένουμε” αλλά προτάσεις για “χρονόμετρα”, διορίες και πρόστιμα βροχή… Καταναλώστε και τρέξτε πίσω στα σπίτια σας! Μην χάσετε λεπτό να χαζέψετε ένα λουλούδι που φυτρώνει σε πείσμα όλων μέσα από το τσιμέντο. Δυστοπία και δυσφορία. Καταναλώστε, δυστοπικά και δυσφορικά, για να μην χρειαστεί να στηρίξει η πολιτεία. Καταναλώστε, δυστοπικά και δυσφορικά, γιατί αλλιώς κοστίζει.
5. Καμία διάθεση πραγματικής ενημέρωσης και διάψευσης της συνωμοσιολογίας. Ακόμα και όταν αυτή η συνωμοσιολογία μπαίνει πρακτικό εμπόδιο, ακόμα και όταν στοχοποιεί υγειονομικούς – που τόσο χειροκροτήσατε υποκριτικά! – ακόμα και όταν καλεί ευθαρσώς σε μη τήρηση μέτρων και καταστρατήγηση μιας κοινωνικής στρατηγικής και προσπάθειας. Αναρωτιέται λοιπόν νομίζω εύλογα κανείς, γιατί τόση αδράνεια από την πολιτεία, τους επίσημους επιστημονικούς φορείς, τις εισαγγελικές αρχές; Μήπως – λέω εγώ ο καχύποπτος – γιατί αυτοί οι “βάρβαροι” είναι εξόχως βολικοί; Μήπως γιατί επάνω τους θα φορτωθεί όλο το κρίμα μιας ιστορικής αποτυχίας χωρίς να κοιτάξει η κοινωνία τους πραγματικούς υπαίτιους;
Παράλληλα δε, κομματικοί μηχανισμοί επενδύουν σε “ψεκασμένες θεωρίες” και απίθανες ανακρίβειες με στόχους μικροπολιτικούς και ψηφοθηρικού εντυπωσιασμού των απλοϊκών και των παραστρατημένων, ενισχύοντας δραματικά την απόρριψη της επιστήμης και του ορθολογισμού. Κι αν αυτό ήταν εν πολλοίς αναμενόμενο από τον ακροδεξιό εσμό που ούτως ή άλλως βασίζει το ιδεολογικό του αφήγημα στον ανορθολογισμό και την “μαγική σκέψη”, η ανάδειξη τέτοιων τάσεων στην υποτιθέμενα φρόνιμη “κεντροαριστερά” προκαλεί τρόμο για το τι θα επακολουθήσει. Όταν θα έρθει ο “λογαριασμός”, κοινωνικός και οικονομικός, τα στίφη που καλλιεργήθηκαν με την τυφλή οργή ούτε ταξική συνείδηση θα επιδείξουν, ούτε ορθολογικές απαντήσεις στα προβλήματά τους θα αναζητήσουν παρά και πάλι Μεσσίες αμφιβόλου περιεχομένου και έναν ανούσιο δονκιχωτισμό, να πολεμάνε ανεμόμυλους. Χμ, ξανά και πάλι, εξαιρετικά “χρήσιμη εξέλιξη” για ένα σύστημα που προσπαθεί να αποποιηθεί ευθύνες και να κρατηθεί “στο κόλπο”.
6. Η γενικότερη ατομικιστική, εγωκεντρική, θεώρηση της ζωής. Όλα, μα όλα, φιλτράρονται μέσα από το δυστοπικό καλειδοσκόπιο ενός υπερφίαλου “ΕΓΩ”. Το lockdown, τα μέτρα, οι μάσκες, τα εμβόλια, οι θεραπείες, το ΕΣΥ… τα πάντα τα εξετάζουμε μέσα από το κόστος και το κέρδος, οικονομικό και μη, σε ατομικό επίπεδο. Τι σημαίνει για εμένα, πρώτα εμένα, μονάχα εμένα. Δεν είναι μια συγκεκριμένη πράξη ή παράληψη αυτής, αλλά το γενικότερο “νοητικό υπέδαφος” που σε μεγάλο βαθμό εξηγεί και προδιαθέτει για όλα τα προηγούμενα. Τρανότατα καταρρέει με κρότο το ψευδο-επιστημονικό και ψευδεπίγραφο “ιδεολόγημα” του “κοινωνικού δαρβινισμού”. Το υπερφίαλο ΕΓΩ, η συνειδητά εγωιστική, ατομικιστική ύπαρξη, η έλλειψη αλληλεγγύης και αλτρουισμού στις δυτικές κοινωνίες αποδεικνύεται μπροστά στην πανδημία ένα βαρύτατο εξελικτικό μειονέκτημα. Το περιβάλλον μας πλέον μας πιέζει ασφυκτικά να προσαρμοστούμε.
Το έχω ξαναγράψει αρκετές φορές στο πρόσφατο παρελθόν, θα το πω και πάλι. Οι δύο θείοι Κάρολοι του 19ου αιώνα (Δαρβίνος και Μαρξ) θα μας κοιτούν και θα τραβούν τις μακριές παχιές γενειάδες τους με απογοήτευση μεγάλη. Η κοντόφθαλμη εμμονή στο κέρδος εις βάρος της ζωής και ο ατομικισμός εις βάρος του κοινωνικού συνόλου είναι δύο πολύ ισχυρά δηλητήρια. Οι δυτικές κοινωνίες είτε θα “μεταλλάξουν” τα συμπεριφορικά τους μιμίδια εγκαταλείποντας την πλάνη του ΕΓΩ, είτε θα χαθούν σαν εξελικτική “φύρα” στις επόμενες πανδημίες που έρχονται ακόμα και αν ο SARS-CoV-2 μας κάνει την χάρη να μας την γλιτώσει.
